Aile çocuğun en önemli sosyal çevrelerinden birisidir. Çocuk, ailede duygularıyla başetmeyi öğrenirken, öğrenmeye ilişkin becerilerini de aile ortamında geliştirir ( Meadows, 2010). Çocukların birçok şeyi ilk kez öğrendiği kurum ailedir. Toplumla ilişkili birçok özellik aile kurumu içinde öğrenilmektedir. O topluma ait kurallar, inançlar, beğeniler ailenin etkisiyle çocuğa aktarılmaktadır.
Boşanma, kavramına bakacak olursak. Boşanma genel olarak bir ilişkinin sonlanması şeklinde ele alınmaktadır. Boşanma konusunda birçok çalışma yapmış olan Amato (2000), bir çalışmasında bu durumu ele almış ve eleştirmiştir. Amato, bu konuda yapılmış çalışmaların ya boşanmanın olumsuz etkileri üzerinde duran ve kötüleyen ya da tam tersi bir görüşü destekleyen içeriklerden oluştuğunu belirtmiştir. Ancak boşanma, yapı itibari ile bir dönüşüm sürecidir diyebiliriz. Aile içerisindeki ilişkilerin dönüştüğü bir süreçtir. Burada karı-koca ilişkisinin sonlandığı, ancak boşanma ile birlikte aile içerisinde yeni rollerin ortaya çıktığı bir süreçtir.
Boşanma ailedeki herkesi farklı şekilde etkilemektedir. Ailenin boşanma gününe kadar sahip olduğu bir düzen ve alışılmışın getirdiği bir konfor alanı vardır. Ancak boşanma beraberinde bilinmezliği de getirmektedir. Bu durum çocuklara da yansımaktadır. Ancak bazen de çocuk üzerinde olumlu etkileri olmaktadır. Amato (2000) yapmış olduğu çalışmada, bu bulgu üzerinde durmuştur. Amato, mutsuz ve çatışmalı bir evliliğin sonlanmasının, çocuk üzerinde olumlu etkileri olduğu bulgusuna ulaşmıştır.
Boşandık. Peki Şimdi Ne Olacak?
Boşanma sonrası çocuklar; kurallara uymama, öfke problemleri, depresyon, zayıf benlik algısı, özgüven eksikliği, kaygı bozukluğu, güvensizlik gibi sorunlar yaşayabilmektedirler (Amato, 2000). Bunların yanı sıra çocuklar akran gruplarıyla da sorun yaşayabilmektedirler. Kendilerini sosyal ortamlarda dışlanmış ve ötekilerden farklılaşmış görebilmektedirler. Çocuğun boşanma sonrasında kiminle kalacağı da sorunlara neden olabilmektedir. Çocuğun, alıştığı düzenin geride kalması ve yeni bir düzenin inşa edilmesi için anne ve babaya büyük bir rol düşmektedir. Bu geçiş sürecinin en doğal ve en iyi şekilde sağlanması gerekmektedir. Ayrıca ebeveynlerden birinin tekrar evlenmesi de çocuğun hayatına yeni birinin girmesine neden olacağından dolayı, bu da çocuk için sorun olabilmektedir. Bu anlamda da bu dengenin iyi kurulması ve geçişin kolaylaştırılması gerekmektedir (Geniş, Toker ve Şakiroğlu, 2019).
Olumsuz Etkileri Ortadan Kaldırmak Veya En Aza İndirmek İçin
Boşanma, her çocuğu farklı şekilde etkilemektedir. Boşanma sürecinin nasıl yönetildiği, boşanma öncesi ve sonrası ebeveyn-çocuk ilişkisinin nasıl kurulduğu çocuğun bu süreçten nasıl etkilendiğini en çok etkileyen faktörlerden sayılabilmektedir.
Bu sürecin çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek için:
- Çocuklar, eşler arasındaki Çocuk taraf tutması için zorlanmamalıdır.
- Ebeveyn ve çocuk arasında kurulan ilişkinin tutarlı olması gerekmektedir. Kurulan ilişkinin tutarsız olması çocukta, güvensizlik ve kaygı oluşturabilmektedir.
- Çocuklar, boşanma ile birlikte anne babasının tekrar bir araya geleceğine dair umutlar beslemeye başlayabilir. Böyle bir durumda anne baba, çocuk ile bu konu hakkında konuşmalı ve böyle bir şeyin olmayacağını açıklamalıdırlar. Böyle bir açıklama çocuğun yeniden bir hayal kırıklığı yaşamasının önüne geçebilir.
- Çocuklar boşanma ile ilgili bir suçlu arayışı içerisine girebilirler. Bu suçlama, genellikle kendilerine yöneliktir. Boşanmanın nedeni olarak kendilerini gördükleri durumlar yaygın olarak karşımıza çıkmaktadır. Böyle bir durumda, anne babanın çocukla konuşması boşanmanın onunla ilgili bir durum olmadığını açıklaması, ona karşı olan sorumluluklarının devam ettiğini ve sevgilerinin de aynı şekilde devam ettiğini belirtmesi son derece önemlidir.
- Boşanma süreci ile ilgili çocuğun aklındaki sorular cevaplanmalı ve belirsizlikler ortadan kaldırılmalıdır.
- Velayeti almayan ebeveyn ile çocuğun görüşmeleri düzenli olmalıdır. Çocuğa görüşme gün ve saatleri ile ilgili bilgi verilmelidir (Geniş, Toker ve Şakiroğlu, 2019).
KAYNAKÇA
Amato, P. R. (2000). The consequences of divorce for adults and children. Journal of Marriage and the Family, 62, 1269-1287.
Geniş, M., Toker, B., ve Şakiroğlu, M., (2019). Boşanmanın çocuklara etkisi, çocuğa söylenmesi ve ebeveyn yabancılaşması: derleme çalışması. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(3): 190-199.
Korkut, Y., (2003). Bir geçiş süreci olarak boşanma. Psikoloji Çalışmaları, 23, 99-112.
Meadows, S. (2010). The child as social person. Child and Parents, New York: Routledge.