Son yıllarda sıkça duyduğumuz ya da tanık olduğumuz kavramlardan birisi akran zorbalığıdır. Akran zorbalığı, daha çok okullarda gördüğümüz ve çocukları akademik başarı, kişilik gelişimi konularında olumsuz etkileyen bir şiddet türüdür.
Zorbalık daha çok okul içerisinde yaşanmaktadır. Akranlarına göre fiziksel olarak daha güçsüz görünen çocuklar daha fazla zorbalığa uğramaktadır. Ayrıca yaş ilerledikçe akran zorbalığı kız çocuklarında azalırken, erkeklerde tam tersi olarak fiziksel şiddetin arttığı görülmektedir.
Eliot zorbalığı sınıflandırmıştır. Bu sınıflandırmaya göre
Fiziksel;( karşısındaki kişiye zarar vermek amacıyla itmek; vurmak, itmek vb.)
Sözel; ( bir başkasına dört göz, şişko, cüce vb. lakaplar takmak)
Sözel dışlama; ( diğer kişiyi umursamamak, oyun vb. aktivitelere dahil etmemek)
Duygusal; ( aşağılama, eşyalarına zarar verme ya da karşı cinsten olan kişileri sözel olarak, elle taciz edebilme) şekilnde dört gruba ayrılmaktadır.
Griffin ve arkadaşları 2004 yılında yaptıkları çalışmada, zorba davranışlarının temel özelliklerini belirlemeye yönelik bir araştırma sonucunu içeriyor. Bu çalışma, zorba davranışları daha iyi anlamak için beş temel özelliği tanımlar:
1. Zorbanın Kurbanı Zarar Vermeyi Hedeflemesi: Zorba, zorbalık eylemlerini kurbanına zarar verme niyetiyle gerçekleştirir. Bu, zorbanın amacının kurbanı rahatsız etmek veya incitmek olduğunu gösterir.
2. Tekrarlayıcı Özellik: Zorbalık, tek bir olaydan ziyade tekrarlayıcı bir şekilde meydana gelir. Bu, zorbanın kurbanı sürekli olarak hedef aldığını ve davranışlarının devam ettiğini gösterir.
3. Tahrik Edici Davranış Olmaksızın Saldırı: Zorba davranışları, kurbanın provokasyon veya tahrik etme eylemlerine dayanmaz. Yani kurbanın zorbanın saldırganlığını başlatmak için bir sebep vermesi gerekmez.
4. Sosyal Grup İçinde Gerçekleşme: Zorbalık, kurbanın da yer aldığı bir sosyal grup içinde gerçekleşir. Bu, zorbanın kurbanı sosyal çevresinde hedef aldığını ve bu davranışların genellikle tanıdık bir çevrede meydana geldiğini gösterir.
5. Güç Dengesizliği: Zorba ile kurban arasında güç dengesizliği bulunur. Bu, zorbanın kurbanı üzerinde fiziksel, duygusal veya sosyal olarak üstün olduğu bir ilişkiyi ifade eder. Zorbanın, kurban üzerinde baskı kurma yeteneğine sahip olduğunu gösterir.
Akran Zorbalığının Çocuklar Üzerindeki Etkileri
Akran Zorbalığı, son zamanlarda çocukları olumsuz etkileyen en önemli kavramlardan birisidir. Burada sadece zorbalığa uğrayan çocuğu değil o ortamdaki diğer çocukların da bu durumdan olumsuz ekilendikleri yapılan araştırmalarda görülmektedir. Çocuklarda psikolojik etkilerinin yanı sıra baş ve karın ağrısı, alt ıslatma, yorgunluk gibi fiziksel rahatsızlıklara, düşük benlik algısı, post travmatik stres bozukluğu, sosyal olarak yabancılaşma, daha az psikolojik dayanıklılığa yol açtığı görülmektedir (Gürhan, 2017).
Ebeveynlere Öneriler
1. İlgili ve Destekleyici Olun: Çocuğunuzun duygusal ihtiyaçlarını anlayışla karşılayın ve onunla iletişim kurun. Onun duygularını ve deneyimlerini dinleyin.
2. Duygusal Destek Sunun: Çocuğunuzun hissettiği duyguları kabul edin ve onu rahatlatmaya çalışın. Onunla empati kurarak duygusal destek sağlayın.
3. Sorunları Anlamaya Çalışın: Çocuğunuzla akran zorbalığı hakkında açıkça konuşun. Zorbalığın nasıl başladığını, kimler tarafından gerçekleştirildiğini ve nasıl hissettiğini anlamaya çalışın.
4. Çocuğunuzu Yetişkinlere Yönlendirin: Eğer çocuğunuz akran zorbalığına uğruyorsa, okul personeli veya rehberlik danışmanı gibi yetişkinlere başvurmasını teşvik edin. Yetişkinler bu tür durumlarla başa çıkmada yardımcı olabilirler.
5. Kanıtları Toplayın: Çocuğunuzun yaşadığı zorbalık olaylarını belgelemesine yardımcı olun. Mesajlar, sosyal medya iletileri veya tanıklar gibi kanıtları toplamasına destek sağlayın.
6. Okul Yetkilileriyle İletişim Kurun: Okuldaki yetkililerle iletişime geçin ve durumu açıkça ifade edin. Zorbalıkla ilgili sorunların okulun dikkatine alınmasını sağlayın.
7. Güçlendirme ve Özsaygıyı Destekleyin: Çocuğunuzun özsaygısını güçlendirmesine yardımcı olun. Kendine güvenen bir birey olmalarını teşvik edin.
8. Destek Grubu Oluşturun: Çocuğunuza arkadaşlarını, aile üyelerini veya güvendiği kişileri destek bir ağ oluşturmasına yardımcı olun. Bu, duygusal olarak desteklenmelerini sağlar.
9. Profesyonel Yardım: Eğer çocuğunuz akran zorbalığı nedeniyle ciddi şekilde etkileniyorsa, bir psikolog veya terapistten profesyonel yardım almayı düşünün. Profesyonel yardım, çocuğunuzun duygusal iyilik halini destekleyebilir.
10. Eğitim ve Farkındalık: Akran zorbalığı hakkında eğitimli olun ve çocuğunuza zorbalıkla başa çıkma stratejileri öğretin. Ayrıca çocuğunuzun ve arkadaşlarının akran zorbalığını tanımalarına yardımcı olacak farkındalık yaratmaya çalışın.
Ebeveynler olarak, çocuğunuzun fiziksel ve duygusal güvenliğini sağlamak önemlidir. Onlara destek olmak ve sorunlarıyla başa çıkmalarına yardımcı olmak için çaba göstermek, akran zorbalığıyla baş etmelerine yardımcı olabilir.
KAYNAKLAR
Eliot M, Cornell D, Gregory A, Fan X. Supportive school climate and student willingness to seek help for bullying and threats of violence.Journal of School Psychology 2010; 48(6):533-53
Griffin RS, Gross AM. Childhood bullying: Current empirical findings and future directions for research. Aggression and Violent Behavior 2004;9(4):379-400
Gürhan, N. Her Yönü ile Akran Zorbalığı. Türk Klinikleri J Psychiatr Nurs- Special Topics 2017;3(2):175-81
